Kim Van Lieshout is adviseur opleiden & ontwikkelen en projectleider implementatie CZO Flex Level in het Catharina Ziekenhuis. Zij vertelt hoe zij de implementatie van flexibel en vernieuwend opleiden aanpakt. ‘Dat ik projectleider implementatie in ons ziekenhuis zou worden, was heel logisch. Anderhalf jaar geleden zijn we begonnen de CZO-opleidingen onder centrale regie te brengen om zo te de kwaliteit ervan te verbeteren. En al vanaf de start zijn we in het Catharina Ziekenhuis betrokken bij CZO Flex Level. Een van de startbijeenkomsten was hier. En ik en een aantal opleidingsadviseurs (voorheen heetten zij praktijkopleiders) deden in de eerste fase mee in deelprojecten en aan de ontwikkeling van entrustable professional activities (EPA’s). Daarnaast zorgde ik er steeds intern voor dat collega’s op de hoogte bleven, door ze nieuwsbrieven door te sturen en ze op andere manieren voor te lichten.
Toen de implementatie deze zomer startte, ben ik snel met twee collega-projectleiders hier uit de buurt (het ETZ in Tilburg en het Amphia in Breda) samen gaan werken aan de implementatie van de basis acute zorg (BAZ) voor de ziekenhuizen in onze FZO-regio (Fonds Ziekenhuis Opleidingen). Dat is echt mooi. Als projectleider heb ik best een alleenstaande positie, dus is het fijn om met deze collega’s te kunnen overleggen – zoals ik ook altijd doe met die van de Santeon-ziekenhuizen. Een positief effect van COVID-19 is sowieso dat ziekenhuizen bereid zijn meer met elkaar te delen.
Leren van collega’s
De medische vervolgopleidingen leiden al op met EPA’s. Toen de implementatie begon heb ik bij mijn collega-adviseurs van de medische (vervolg)opleidingen opgehaald wat wel en wat niet werkt. Straks helpen ze ons concreet als we aan de slag gaan met het bekwaam verklaren. Zij hebben een training bekwaam verklaren opgezet voor opleidingsadviseurs van de verpleegkundige en medisch ondersteunende (vervolg)opleidingen. Dit is een training on the job. Zo wordt de eerste bekwaamverklaring meteen ook ingezet als leervorm – als de professional in opleiding dat goed vindt, natuurlijk.
Verandering samen vormgeven
Hoe ik de implementatie aanpak? Daarvoor heb ik een plan geschreven, en dat kent twee lagen. Ik beschrijf hoe het proces van opleiden er uit gaat zien: hoe we werken met EPA’s en een portfolio, hoe beoordelen en toetsen vorm krijgt en welke rollen er voor zorgprofessionals zijn. Dat eerste deel is een opleidingsplan. Het tweede deel gaat over de verandering zelf. Ik wil veel aandacht besteden aan de consequenties die dit heeft voor de zorgprofessionals in de directe zorg. Met hen en met opleidingsadviseurs en het management bekijken we wat zij nu echt nodig hebben. Hoe zorgen we er voor dat flexibel opleiden ook echt van de werkplek wordt? Ik hoop dat we daarin van elkaar kunnen leren; in een buddy- of mentorachtig-systeem. Bijvoorbeeld door een groep zorgprofessionals meteen vanaf het begin te betrekken en de verandering mét hen voor te bereiden. Zij kunnen daarna als ambassadeurs hun collega’s begeleiden. Daarnaast is het belangrijk om ervaring op te doen met het nieuwe beoordelen. Daarna kan de groep verbreed worden. Want natuurlijk is het belangrijk om álle zorgprofessionals te informeren over de verandering. In de zomer van 2021 starten de eerste studenten hier met de BAZ. Ondertussen gaan we ook aan de slag met het voorbereiden van andere afdelingen op het nieuwe opleiden. We gebruiken daarbij de clusterindeling van CZO Flex Level, zodat we met z’n allen van start kunnen wanneer onze zorgprofessionals en organisatie daar ruimte voor hebben.
Werkplekleren staat centraal
Natuurlijk moeten de opleidingen zelf ook worden aangepast en soms opnieuw ontwikkeld. Het is voor zowel de zorg- als de opleidingsinstellingen nog zoeken hoe we ervoor zorgen dat studenten écht flexibel kunnen leren. We kunnen niet langer één mal gebruiken.
Met bijna alle opleidingsinstellingen – en dat zijn er voor ons ziekenhuis zes – staat inmiddels een afspraak in de agenda. De opleidingsadviseurs zijn inhoudelijk goed aangehaakt. Ze kennen de inhoud en ik bewaak de grote lijn en zoek de verbinding tussen de clusters. Doordat het werkplekleren centraal staat, krijgen de zorginstellingen een actievere bemoeienis met de inhoud en vorm van de opleidingen. Ik vind dat een goede ontwikkeling. Samenwerking vind ik ook hierin een centraal begrip.
Het commitment hier in huis is groot, en daar ben ik blij mee. Zo heb ik ook te maken met de managers van afdelingen. Met hen ga ik in gesprek over het EPA-pallet. Dat zal niet heel ingewikkeld zijn, verwacht ik. Ik denk dat we met elkaar goed kunnen bedenken welke EPA’s voor de context van onze afdelingen en onze zorg nodig zijn. Ook hoop ik al snel na te mogen denken over het aanbieden van extra EPA’s aan zittend personeel. Zo hoop ik dat een CCU-verpleegkundige met een bepaalde interesse ook een kern-EPA van de IC-opleiding mag gaan behalen. Als die flexibiliteit mogelijk is, dan kunnen we echt maatwerk leveren.
Over flexibel opleiden ben ik echt enthousiast, maar ik heb ook nog wel vragen. Sommige daarvan zijn heel inhoudelijk, bijvoorbeeld over bepaalde EPA’s. Maar ik heb ook zorgen over de haalbaarheid: ik merk dat wij als adviseurs heel hard willen en kunnen gaan, maar op de zorgafdelingen is er nu – door COVID-19 – weinig ruimte voor nieuwe ontwikkelingen. Dat geldt niet alleen voor het acute cluster, maar organisatie-breed. Die zorg heb ik gedeeld met de programmaleiding van CZO Flex Level.
De tip van Kim
Een tip voor andere projectleiders? Even nadenken hoor! Ik raad collega’s aan goed te kijken wie in je organisatie met deze verandering te maken hebben en ervoor te zorgen dat ook zij de urgentie voelen en gecommitteerd zijn. En ik heb er nog één: steek je licht op bij de medische vervolgopleidingen en leer van hun ervaringen met EPA’s en het proces van bekwaam verklaren.