De implementatie van CZO Flex Level binnen zorginstellingen en opleidingsinstellingen is in volle gang. Dat betekent dat we steeds meer kennis en ervaringen kunnen delen. In een serie artikelen laten we ervaringsdeskundigen aan het woord over flexibel opleiden. We vervolgen de serie met Jaap Kappert, lid van de stuurgroep van CZO Flex Level en bestuurder bij V&VN. Hij legt zijn rol als stuurgroeplid uit en vertelt waarom hij denkt dat door vernieuwend opleiden met EPA’s het huidige aantal verpleegkundigen genoeg kan zijn.
Jaap: ‘Als bestuurder van V&VN (Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland) heb ik de portefeuille onderwijs en opleiden. Vanuit die rol ben ik lid van de stuurgroep van CZO Flex Level. Daarnaast werk ik twee dagen per week als hoofddocent Master Advanced Nursing Practice. Ik ben ook nog een aantal dagen per week werkzaam als verpleegkundig specialist algemene gezondheidszorg bij Stichting Brentano, een ouderenzorginstelling in Amstelveen. Op deze manier combineer ik bestuur, onderwijs en praktijk.
Ik heb zo’n 10 jaar geleden de CZO-opleiding tot oncologieverpleegkundige gedaan. Als verpleegkundige en verpleegkundig specialist heb ik in diverse ziekenhuizen en de VVT gewerkt.
Visie op het nieuwe opleiden
Jaap heeft een heldere visie over het nieuwe opleiden: ‘We hebben te maken met verpleegkundige vervolgopleidingen die gemoderniseerd worden. We brengen de laatste stand van onderwijskunde in: de EPA’s. Daarnaast zien we natuurlijk ook de tekorten aan gespecialiseerd verpleegkundigen. We hebben veel verpleegkundigen in dit land maar we leiden er veel te weinig gespecialiseerd op, bijvoorbeeld als IC-verpleegkundigen. Met het nieuwe EPA-gerichte opleiden zorgen we er in de acute zorg voor dat gespecialiseerd verpleegkundigen kunnen terugvallen op een gemeenschappelijke basis, de BAZ. Je maakt gebruik van eerder verworven competenties. In hun klinische carrière in de directe patiëntenzorg moeten verpleegkundigen mogelijkheden krijgen om niet hun hele carrière hetzelfde te doen maar ook combinaties te maken. Belangrijk bij de flexibilisering is dat het op grond is van een stevig basisberoep. Je moet verpleegkundige zijn om in een verpleegkundige vervolgopleiding in te kunnen stromen. We plaatsen het opleiden breder dan alleen maar beter en flexibeler onderwijs, het gaat ook om meer ontwikkelingsmogelijkheden voor verpleegkundigen. Op deze manier dagen we verpleegkundigen uit om na te denken over hun vak, wat is hun ambitie?
‘Geen andere oplossingen meer nodig’
EPA’s zijn een beproefd concept, we hebben ze recent ook ingevoerd in de opleidingen voor verpleegkundig specialisten. Deze stap, het nieuwe opleiden, is dé manier om ervoor te zorgen dat we capaciteitsramingen gaan halen voor IC-, ambulance- en SEH- verpleegkundigen. Door deze vormgeving hebben we ook geen andere oplossingen nodig en kunnen we het met de huidige verpleegkundigen ook echt redden. Op dit moment zijn er 217.000 verpleegkundigen werkzaam. Er is in de afgelopen jaren te weinig aandacht in ziekenhuizen voor de doorontwikkeling van verpleegkundigen op grond van hun eigen leervraag. Als we dit veranderen en kansen bieden, dan haal je veel meer uit het potentieel.’
Rol stuurgroep
Jaap legt uit: ‘De stuurgroep van CZO Flex Level stuurt het programmamanagement aan op inhoud, beleid en uitvoering. De stuurgroep is samengesteld uit vertegenwoordigers van professionals, zorginstellingen en opleidingsinstellingen. Het is een mooi, rond gezelschap. De samenwerking in de stuurgroep is erg prettig. Wij zijn het echt niet altijd met elkaar eens, er wordt goed gediscussieerd. Als stuurgroep komen we vijf keer per jaar samen. Wij zijn er om te sturen op de belangrijkste leidende principes van het programma. Hebben we voldoende oog voor loopbaanmogelijkheden van professionals, en leidt dat dan ook tot betere patiëntenzorg? Ook sturen we op de voortgang van het programma. Halen we de targets die programmamanagement heeft voorgelegd?
Wij horen vanuit onze achterban wat er speelt, dat nemen we mee. Wij hebben bij V&VN verschillende afdelingen, bijvoorbeeld voor gespecialiseerd verpleegkundigen, die bevragen wij als het gaat om specifieke onderwerpen. Ik heb bijvoorbeeld rechtstreeks contact met de bestuursleden, voorzitter en opleidingscoördinator van het cluster Acute Zorg. Ook als het gaat om diplomeren en certificeren.
Daarnaast stuur je als stuurgroeplid ook op actualiteiten. Ik denk dat dit het moment is om CZO Flex Level niet alleen te zien als een betere opleidingssystematiek voor met name gespecialiseerd verpleegkundigen, maar dat we ook kijken naar hoe de uitkomst van dit programma– ervoor zorgt dat we meer verpleegkundigen behouden voor de zorg en meer gespecialiseerde verpleegkundigen opleiden. Heel belangrijk is bovendien dat we onze blik niet alleen richten op de bestaande ziekenhuisopleidingen die we door ontwikkelen, maar dat we ook de VVT niet vergeten, want daar is ook een enorme behoefte aan specialistische opleidingen, bij- en nascholing en ontwikkelingsmogelijkheden. De transitie naar de VVT moet nog gemaakt worden.’
Tip
Voor zorgorganisaties heeft Jaap een tip: ‘Vraag naar de ambitie van de verpleegkundige. Hoe wil hij of zij zich in de komende jaren ontwikkelen?’ En verpleegkundigen adviseert hij: ‘Laat je uitdagen om na te denken over je ambities en hoe jij je wil ontwikkelen om een nog beter gekwalificeerde professional te worden?’
Estafettevraag
Aan CZO-beleidsadviseur Muriel Mendes, die een volgende keer Aan het woord komt, vraagt Jaap: ‘Hoe gaat het CZO ervoor waken of erop toe zien dat dit moderne opleidingsstelsel ook modern blijft?’
Toekomst
Jaap besluit: ‘Als eerste hebben we de taak om de huidige programma-architectuur goed neer te zetten. Het is een groot programma. De verpleegkundige vervolgopleidingen verrichten hier iets groots. Als dit slaagt, dan lopen we echt jaren voor op de medisch specialisten. Ik vind het bijzonder knap dat dit in de verpleegkunde is gelukt, met draagvlak.
Het programma draagt het opleidingsstelsel per 2023 over aan het CZO. De EPA-ontwikkeling, onderwijs en onderzoek zal worden ondergebracht bij een speciaal hiervoor in te richten expertisenetwerk. Het is belangrijk dat we in beide gremia continu driehoeksoverleg blijven houden. Beroepsvereniging, opleidingsinstellingen en zorgorganisaties. Het is niet zo dat we er nu een strik om doen en over 10 jaar weer verder gaan kijken. In zowel de structuur van CZO als het EPA-expertisenetwerk moeten de beroepsgroepen geïntegreerd worden zodat je met elkaar in gesprek blijft over de doorontwikkeling. Laten we het op dezelfde manier doen, zoals CZO Flex Level het nu doet. Samenspraak tussen opleidingen, zorgaanbieders en beroepsvereniging. Van dit programma kun je alleen maar leren.’